Şuşa şəhəri, yalnız Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Cənubi Qafqazın tarixi və mədəni əhəmiyyətə malik ən vacib şəhərlərindən biridir. Qarabağ bölgəsində yerləşən bu şəhər, həm coğrafi mövqeyinə, həm də mədəniyyətinə görə çoxsaylı müharibələrə və strateji mübarizələrə səhnə olmuşdur. 1992-ci ildə erməni işğalçı qüvvələri tərəfindən ələ keçirildikdən sonra uzun illər ərzində Azərbaycanın ən böyük mədəni irs məkanı olan Şuşa, nəhayət 2020-ci ildə Vətən Müharibəsi zamanı azad edildi. Bu hadisə, yalnız hərbi deyil, həm də mədəni, siyasi və mənəvi bir zəfər olaraq tarixə düşdü.
Şuşa, Azərbaycan musiqisinin və incəsənətinin beşiyi sayılır. Azərbaycanın ən böyük muğam müğənnilərindən biri olan Üzeyir Hacıbəyovun, müasir Azərbaycan musiqisinin ən parlaq simalarından olan Fikrət Əmirovun və bir çox digər sənətkarların əsərləri burada yaranmışdır. Bu şəhər həm də Azərbaycanın böyük şairi və mütəfəkkiri Molla Pənah Vaqifin, böyük rəssam və heykəltəraşlar olan Səttar Bəhlulzadə, Tofiq Quliyev və başqa bir çox böyük şəxsiyyətlərin vətəni olub. Onların hər biri, Şuşanın zəngin mədəni irsini və sənətini dünya səviyyəsinə çatdırmışdır.
Şuşa, yalnız Azərbaycanın musiqi və incəsənətinin mərkəzi olmaqla kifayətlənmir, həm də çoxsaylı tarixi abidələri ilə diqqət çəkir. Şəhərdə yerləşən Şuşa qalası, Cıdır Düzü, İsaakəfli məscidi, Xanımbaba dağları, Qala məscidi kimi məkanlar, Azərbaycanın zəngin tarixinin və mədəniyyətinin yaşadığı ən vacib məkanlar sırasına daxildir. Bu abidələr, Şuşanın təbii və mədəni gözəlliyini birləşdirərək, şəhəri təkcə Azərbaycanın deyil, bütün regionun mədəniyyət xəzinəsi etmişdir.
Şuşa həm də Qarabağ münaqişəsinin ən strateji nöqtələrindən biri olmuşdur. Bu şəhər, yalnız Azərbaycanın deyil, ermənilərin də ərazidəki təyinatına görə mühüm bir mövqe tuturdu. Şuşa yüksək dağlıq ərazidə yerləşdiyindən, hərbi baxımdan çox əlverişli idi. 1992-ci ilin may ayında, erməni işğalçıları tərəfindən işğal edildikdən sonra, bu şəhər böyük bir məğlubiyyətin simvoluna çevrilmişdi. Ermənilər, Şuşanın zəngin mədəni irsini silmək məqsədilə çoxsaylı abidələri dağıtmış, şəhəri erməni izləri ilə doldurmağa çalışmışdılar. Lakin 2020-ci ildə, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin güclü hücumları ilə şəhər işğaldan azad olundu. Bu, yalnız hərbi uğur deyil, həm də Azərbaycanın mədəni irsinin və tarixinin bərpası idi.
Şuşanın azad edilməsi, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası baxımından mühüm bir hadisə idi. Bu qələbə, Azərbaycan xalqının tarixi və mədəni kimliyini qorumağa və gələcək nəsillərə çatdırmağa böyük imkanlar yaratdı. Şuşanın azad edilməsi ilə, bu şəhər Azərbaycanın mədəniyyət həyatına yenidən geri döndü. Burada çoxsaylı mədəniyyət tədbirləri, konsertlər və sərgilər təşkil edilməyə başlandı. Bu, yalnız Şuşanın tarixi və mədəni əhəmiyyətini yox, həm də şəhərin gələcək inkişafını nəzərə alaraq atılmış mühüm bir addım idi.
Şuşa həm də Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı kimi çoxsaylı tədbirlərə ev sahibliyi etməyə davam edir. Şəhərdə aparılan bərpa işləri, həm də Azərbaycanın keçmişi ilə gələcəyi arasındakı əlaqəni gücləndirmək məqsədini güdür. Şuşanın mədəni irsi, Azərbaycan xalqının kimliyinin bir hissəsi olaraq gələcək nəsillərə ötürüləcəkdir. Bu şəhər, eyni zamanda, ölkənin gələcək inkişafında, həm də diplomatik və mədəni sahələrdə mühüm bir rol oynayacaq.
Şuşa, tarix boyu olduğu kimi, müasir dövrdə də Azərbaycanın mədəniyyətinin, tarixinin və milli qürurunun simvolu olaraq qalacaqdır. Azərbaycanın azad etdiyi bu şəhər, həm tarixi, həm də mədəni əhəmiyyəti ilə ölkəmizin qəlbində xüsusi bir yer tutacaq və hər zaman bu torpaqların milli kimliyinin güclənməsinə xidmət edəcəkdir.
Bəxtiyar Mahmudov,
Xocalı rayon gənci