Azərbaycan və Türkiyə arasındakı münasibətlər tarixi, mədəni və milli köklərə əsaslanır. Bu münasibətlərin əsasını “Bir millət, iki dövlət” prinsipi təşkil edir. Bu prinsip yalnız şüar səviyyəsində deyil, konkret siyasi və strateji reallıqlara əsaslanan bir yanaşmadır. Tarix boyu bu iki dövlət bir-birinə mənəvi və siyasi baxımdan daim dəstək göstərmişdir. Lakin 2021-ci il 15 iyun tarixində imzalanan Şuşa Bəyannaməsi ilə bu əlaqələr yeni, daha dərin və rəsmi bir mərhələyə keçdi. Bu sənəd Azərbaycan və Türkiyə arasında münasibətləri müttəfiqlik səviyyəsinə yüksəltdi və bölgədə yeni bir siyasi və geosiyasi mərhələnin əsasını qoydu.

Şuşa Bəyannaməsinin imzalanması Azərbaycan üçün həm tarixi, həm də simvolik baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Şuşa 44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunan zəfərin rəmzlərindən biri olaraq milli kimliyin, qürurun və dirçəlişin simvoluna çevrilmişdir. Məhz belə bir məkanın seçilməsi bu sənədin təkcə hüquqi deyil, həm də mənəvi gücünü göstərir. Bəyannamə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan tərəfindən imzalanaraq dövlətlərarası münasibətlərdə strateji dönüş nöqtəsinə çevrildi.

Sənədin məzmunu geniş sahələri əhatə edir: hərbi, müdafiə sənayesi, təhlükəsizlik, enerji, iqtisadiyyat, mədəniyyət, təhsil və nəqliyyat. Bəyannaməyə əsasən, tərəflər biri digərinin suverenliyinə, təhlükəsizliyinə və ərazi bütövlüyünə qarşı yönəlmiş təhdidlər zamanı birgə fəaliyyət göstərəcəklər. Bu müddəalar hər iki dövlətin bir-birinə olan güclü etimadının və strateji həmrəyliyinin göstəricisidir. Şuşa Bəyannaməsi, eyni zamanda, türk dünyasında inteqrasiya proseslərinə də böyük təkan verən bir sənəddir. Türk Dövlətləri Təşkilatının güclənməsi və Zəngəzur dəhlizi kimi layihələr vasitəsilə türk coğrafiyasının fiziki və iqtisadi birləşməsi məqsədlərinə xidmət edir.

Bəyannamənin imzalanması ilə Cənubi Qafqaz regionunda yeni güc balansı formalaşdı. Azərbaycan və Türkiyə tandeminin daha da güclənməsi bölgədə sülh və sabitliyin qorunmasında vacib rol oynayır. Bu müttəfiqlik yalnız regional deyil, eyni zamanda qlobal siyasi müstəvidə də əhəmiyyət daşıyır. Hər iki dövlət beynəlxalq təşkilatlarda bir-birini dəstəkləməklə öz mövqelərini möhkəmləndirir və ortaq maraqları qoruyurlar.

Azərbaycan-Türkiyə müttəfiqliyi təkcə dövlətlərarası münasibətlər deyil, həm də xalqlar arasında qardaşlıq, inam və qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan unikal bir modeldir. Bu model digər bölgələr üçün də uğurlu əməkdaşlıq nümunəsi ola bilər. “Bir millət, iki dövlət” anlayışı artıq yeni bir mərhələyə keçib – bu mərhələ hüquqi əsaslı, strateji planlı və gələcəyə yönəlmiş müttəfiqlik mərhələsidir.

Bütün bu faktlar göstərir ki, Azərbaycan və Türkiyə arasındakı münasibətlər sadəcə diplomatik əlaqələrlə məhdudlaşmır. Bu münasibətlər ortaq keçmişə, ümumi dəyərlərə və birgə gələcək vizyonuna söykənir. Şuşa Bəyannaməsi bu vizyonun hüquqi ifadəsi və həyata keçirilməsi üçün möhkəm bir təməl rolunu oynayır. Beləliklə, “bir millət, iki dövlət” konsepsiyası XXI əsrdə daha da güclənərək “bir güc, bir strateji birlik” formasını alır. Bu isə regionun və bütövlükdə türk dünyasının gələcəyi üçün böyük perspektivlər vəd edir.
Xocalı rayon gənci Bəxtiyar Allahverdiyev